Palindromo

Ezkerretik eskuinera zein alderantziz irakur daitezkeen hitzei edo testu simetrikoei deitzen zaie palindromoak. Eman dezagun, zeken-nekez edo musika taldea ezagunaren izena Inoren ero ni. Palindromoak hizkuntzaren jolasa direla esan dezakegu. Eta kontalariok maite dugu hizkuntzarekin jolastea. Ipuinak irudimenaren jolasa diren bezala, hitzak dira barnean mugitzen diren xinaurriak, esaldietan gora eta behera, aurrera eta atzera, zeharka, trabeska, esanahiei kilimak egiten. Eta horrek emango dio bizitasuna kontatzeari.

Hitzezperimentutan eta palindromotan osatzen zituen Markos Gimenok bere ikuskariak, euskarari errebuelta ezinezkoak emanez, esanahiak aldrebestuz, publikoaren neuronak bihurrituz. Gaztelania eta euskara elkarrekin nahasiz elkarketa ezinezko bezain liluragarriak eginez: “Leer es iracurrar”. Zerojasoa egitasmoa jarri zuen martxan 2007 urtean euskarazko palindromoak eginez bere zerojasoa.com blogean. SkizopozikS errezitaldi hitzperimentala ikuskarian berrogei minutuz publikoa harrituta bezain irribartsu uzten zuen, esanahiak ulertu nahian, hitzen jolasean sartuz, euskararenganako bestelako harremana bideratuz.  Zenbakiak ere jolas horretan sartuz, matematika hizketan jartzen zuen, neuronak lehertzeraino. Astelehenero hitzezperimentu bat planteatzen zuen bere blogean, palindromo ezkutua bilatzearena.

Markos Gimenok Vesgak palindromoa bihurtu zaigu, atzekoz aurrera jarriz bere bizitza. Euskarak jokalari aparta galdu du. Eta lagun bat.

KIRRINKA

Aspalditik nuen jakin mina Mikelek ase zidan. Amarako Toporen geltokian tren bat sartzear zela, burdinbideko errebueltan euri fin bat martxan jartzen zen burdina bustiz. Zergatik demontre egingo ote duten hori, galdetzen nion nire buruari, hamaika teoria ezberdin imajinatuz. Mikeli, Topoko langilea izanik, bizitzen uzten ez zidan kaskajate horren arrazoia galdetu nion. “Trenaren gurpilek kirrinka egin ez dezaten”, erantzun zidan; ondoren, zarata hori egitearen arrazoi teknikoa argituz.  Zarata gogaikarria da hori, eta ohartu ziren euria egiten zuenean, burdinbidea bustitzen zelarik, gurpilek mutu gelditzen zirela. Ze sinpleak diren gauzak batzuetan.

Kontaketaren bat prestatzerakoan kirrinka zarata agertu ohi da maiz. Nora heldu ezin asmatu eta errebueltaz betetzen da bidea, herdoilaren gainean ibiliz. Tren zaharren moduan, alde batetik besterako kulunka desorekatzailean bidaiatuz. Eta kirrinka zakar etengabe horrekin, errebuelta amaigabean sartuta. Hamaika irtenbide bilatuko duzu, gero eta absurdoagoak eta korapilatsuagoak. Burua erabat aldrebestuta duzularik, erabaki duzu atseden hartzea. Kafetxo bat egin eta balkoira irten zara, begirada galduarekin munduari so. Sirimiri fin bat ari du. Lasaia. Geldoa. Mundua blaitzen ari da. Kafea bere azkenera ekartzen duzularik, zerbait argitu da buruan; sinapsi ezkutu bat berpiztu dela dirudi, neurona alfer batzuk mugiaraziz. Eta bidea argitu zaizu. Hain zen erraza irtenbidea, nola ez zenuen ikusi? Kirrinka latz hori desagertu da.

BATUA

Ipuinak kontatzen hasi eta berehala konturatu nintzen, zein ipuin kontatu bezainbat garrantzia zuela ipuin horiek nola esan, zein hizkera erabili; hizkuntzaren zirrikituek arintasuna ekartzen zutela, ñabardurek dimentsio berezia ematen ziotela.  Barandiaranek edo Azkuek, esaterako, euskalkietan jasotako ipuinak, mintzaira aberasteko baliagarria izan zitzaizkidan, euskararen aberastasuna begien aurrean jarri baitzidaten, ez bakarrik lexikoan, baina, batez ere, kontakizuna ahoz ematerakoan narrazioa aberasteko orduan. Aski ezaguna egin den Artxila Mortxila esakunea, adibidez. Wesbterrek Lapurdi aldean jasotako sorgin ipuin batean agertzen da: Artxila Mortxila, zakuan sar! Baliabide polita beste istorioetan erabiltzeko. Txan magoari erakutsita, berak haur guztien imajinarioa aberastu zuen maisuki. Ikasi nuen ere, Italo Calvinok, kontu zaharrez arituta,  aipatzen duen egituraren praktikotasuna eta arintasuna. Kontatzea ez da idaztea, beraz, ahozko narrazioak beste molde bat eskatuko du.

Euskal Herriaren lurralde ezberdinetan ibilita, ordea, zein behar zuen erabili beharreko euskara? Nire euskalkia, nahikoa aldrebestua bestalde? Nola kontatu Sestaoko euskaldunei? Nola Garazikoei edo Markinakoei? Nola euskara ikasleei? Orain dela 50 urte euskara batua, edo estandarra, abiatu ez bazuten zaila izango nuen. Euskarak ematen dituen baliabideekin ahozko kontakizunak emateko nolabaiteko estandarra ehuntzen joan naiz, edozein euskaldun ulertzeko modukoa. Arantzazuko benetako miraria ote?

GARA egunkarian argitaratutako zutabea

KOMUNISMOA

Literatura politikoan (eta, beharbada, literaturan orokorrean) idatzitako liburu baten hasierarik ospetsuenetakoa hauxe litzateke: “Mamu bat dabil Europan barrena, komunismoaren mamua”. Marx eta Engelsek 1848an elkarrekin idatzitako Alderdi Komunistaren Manifestua liburuaren lehenengo esaldia da. Jendarte berri baten aldarrikapena egiten zen, non klaseen arteko borroka historiaren motorra izan dela azaltzen den. Sobietar Iraultza, Leninen gidaritzapean, Manifestuaren gauzatze ahalegina genuen. Klaserik gabeko mundu baten teorizazio honetan, kulturgintzak leku nabarmena hartu zuen; izan ere, kulturaren bitartez mundu ikuskera bat transmititzen baitzen, jendartean zeuden desberdintasun sozialak finkatuz. Beraz, kulturgintza burgesiaren atzaparretatik kendu eta herri xehearen eskutan utzi behar zen. Erwind Piscator eta Bertold Brecht antzerkigile alemanek euren antzerkigintza dialektika horren baitan ezarri zuten, jendarte berri baten bilaketan. Baina zer ikusirik du honek guztiak ipuinak kontatzearekin?

Kontalaria jendartearen begiralea da. Kontalaritzaren bitartez horren gaineko gogoeta egingo du, bere ikuskera eskainiko dio publikoari, bere gogoetak eta kezkak arteaz azalduz. Jendartean bere lekua zein den, dialektika horren arabera bere sormen proposamena landuko du. Zer kontatu baino, garrantzitsuena izango da zertarako kontatu. Bizi dugun jendartea kontakizunetan islatuko da, eta horrekin gure ikuspegia. Mamu bat dabil Europan barrena, eta istorio bat dakarkigu.

GARA egunkarian argitaratutako zutabea.

Kapitalismoa

Kontsidera al dezakegu ipuin kontaketa ikuskari bat merkantzia gisa? Edo merkatuaren legearen kanpo kokatzen den jarduna dela esan dezakegu? Erabilpen-balorea ala aldaketa-balorea dauka? Ipuin kontaketa sormen lan bat egun neoliberalismoak ezartzen dituen joko arauetatik kanpo koka daiteke?

Kontalariak, beste artista askoren moduan, bere sormen lana burutzeko jende aurrean egiten ez den hainbat ordu bete beharko du, asmatzen, informatzen, ikertzen,... Gehienetan horrek guztiak gustura utziko duen emaitza lortuko ote duen jakin gabe. Buruan ibiliko duen beste kezka izango da ea emaitza salgarria izango den; alegia, kultur programazioak burutzen dutenek aintzakotzat hartuko ote duten. Jakingo du, kontalaritzak helduen programazioetan bazterreko lekua izango duela, hori dela eta, haurrentzako ikuskaria hobestea izango du hoberena, merkatutik at ibili nahi ez badu behintzat. Gainera, irakurketa lantzeko tresna gisa eta baloreen heziketa kontuan hartuta salgarriagoa izango da. Produktu salgarria egin beharko du, fiskalitateari aurre egin nahi badio, gutxieneko soldata bat atera nahi badu, kultur zirkuituetan egoteko; eta hala ere prekarietateak itota ibiliko da. Merkatuak erabat baldintzatuta ikusiko du bere lana. Galdera litzateke, nahi duena egin dezake? Eskaera/eskaintza merkatu legearen at sormen ibilbidea egin dezake marginalitatean erori gabe?

Kapitalismoak eta neoliberalismoak kultur sortzaileen lanetan eta, ondorioz, jendartean duten eraginak ezinbesteko gogoeta behar du.

GARA egunkarian argitaratutako zutabea

Bidaian

Munduan asko bezala, mutikoa bidaian badoa. Mendi artean badoa, bide bihurrietan. Zelai zabalak, amaigabeak korritzen ditu, ostertzeraino hedatzen direnak. Itsasoa atzean utzita, lurralde ezezagunetan barneratu da. Ibilgailuaren leihatilatik begiratzen ditu urrutiko mendixkak. Eta imajinatzen du. Han urrutian gaztelu garaiezina irudikatu du, bertako dorre garaienean neska irribarretsua atxilo dutelarik. Haren irriaren dirdira beregana heltzen da, hain baita zabala. Zelai amaigabeetan barrena abiatzen da, pentsamendua baino azkarrago dabilen zaldiaren gainean. Zakutoan irribarre hura askatuko duen tresna harrigarria dauka, hesirik gotorrena, zaindari sendoenak, oztopo zailenak gainditzen lagunduko diona: ikusezintasunaren kapa. Amonak ilargi zaharreko gauetan egin du. Lasterka doa, ostertzerantz. Eta heldutakoan, kapa liluragarri horretan bildua irribarre argia duen emakumea salbatuko du, biak kapan bildurik haizearen norabidean desagertuz. Etxerako bidean.

Mutikoa begiak zabaldu ditu. Bidaiaren nekea nabari du. Eta han, urrutian, ikusi du ezaguna egiten zaion gotorlekua. Beste inork ikusi ez duen irribarrearen dirdira sumatu du, bere zain. Oraingoan, ordea, badu plan bat. Esku artean estutu egin du amonak egindako kapa liluragarria. Inork ez du ikusiko sartzen. Inork ez du ikusiko irteten. Amak galdetu dio: “Zer daramazu gainean?” “Shhh, zaude isilik,  entzun egingo gaituzte bestela”

Udako bidaietan ere, neska mutiko askok askatasuna dute amets. Irriak lagun.

GARA egunkariko zutabean argitaratua

SINKRETISMOA

Gure aitonak kontatzen zuen,  bezperako otoitz ezkilak jo ondoren ezin zela etxetik irten, bestela gaueko jeinuek eramango zintuzten. Hori gertatu omen zitzaion bere herriko, Aranoko, neskatxa bati, eta ez zuten berriro ikusi. Horretan sinesten zuen. Mendaroko taberna batean ipuinak kontatu ondoren, bi gizonekin berriketan hasi eta batek kontatu zidan txikitatik entzun zuela nola, tabernatik gertu zegoen etxe batean, ordurako desagertua, sorgin bat bizi omen zela. Kontatu zidan istorioaren bizpahiru bertsio nekien, eta azken esaera esan aurretik banekien zein izango zen: “Nola liteke gizona eta gorutan?” Eta nola katua eta berbetan?” Ondoan zegoen gizonak baieztatu zuen bertsioa. Euskal Telebistako saioren batean Usurbilgo emakume bat, baserriko sukaldean elkarrizketatu zuten, eta baso bat ur seinalatuta zioen, gauez uzten bazen eta goizean burbuilak agertzen baziren, horrek esan nahi zuen sorginak izan zirela. Edalontziko urean burbuilatxo batzuk ikusten ziren.

Sinkretismoa, bi erlijio bat egitea edo elkar kutsatzea da. Munduko kultura eta herri guztietan bezala euskaldunon artean ere, mendetan garatu diren gure sinismenak eta kultura, ez dira isolatuak egon beste kulturengandik; aitzitik etengabeko harremana eman da, eta harreman horiei esker egin dugu aurrera. Gure orijinaltasuna litzateke, halakorik balego, euskal herri bezala bizirauten jakin izan dugula, gure izatea hamaika kolorez jantziz, izateari utzi gabe. Munduan asko bezala. Horra gure sinkretismoa.

BOLVORETAS

“Por primeira vez desde que comezara con aquel xogo, o pracer que sentía mentres tiña unha bolboreta na boca prolongouse alén do momento de deixala ir. Mantívose en min tanto tempo como estivo na súa boca.” Tximeleta bat ahoan sartuta haren kilimak sentitu ondoren aske uztea berriro bizitza beraren kilimak sentitzea adieraz dezake. Tximeleta hori gustuko pertsonaren ahora pasatzea hark kilima horiek ere senti dezan, norberaren bizi kilimak elkar banatzea litzateke. Xabier P. Docampo idazle galizarrak hitzen kilimak banatzen eman zuen bizitza. Samurtasunaren hitzak, irudimenaren lurraldetik ekarriak mundua samurragoa egite aldera. Xabierren tximeletak Galizar kulturaren hegaldiak dira, ahoz aho transmititutakoak, literatura aski eder eta oparoarenak. Xabierren ahots kraskatuak, irribarre liluragarriak, etengabeko irakaspenek, istorio harrigarriek eta tartekako “mekaguendios!”-ek, laino, euri, sorgin eta santa compañaren arima zituzten beren baitan. Xabier Galizarra zen, gorputz eta arimaz; idazle, kontalari eta lagun galizarra, eta horregatik unibertsala zen; tximeletak hegan, sasi guztien gainetik, laino guztien azpitik hegan, noranahi heltzen baitira.

Xabier betirako joan zaigula jakiteak krak bat egin digu barnean. Xabierrek hitzen nabigazioan elkartu gaitu euskaldunak eta galizarrak, bi herri txiki, bi hizkuntz baztertu, dagokien lekua eta ezagutza bilatuz. Elkarrenganako ezagutzak eta elkartasunak handi egiten gaitu. Maitaleek ahotik ahora eskaintzen diren tximeletak bezala. Bolvoretas voando dentro de nos.

Motxilak

Udak bidaien gutizia pizten du; lurralde berrien ezagutzea; abenturen desira; maitasun ezinezkoen itxaropena. Udak motxila abandonatuak berreskuratuko ditu, hautsetatik berreskuratu, abentura nahiak berreskuratzen diren bezala. Motxila nola bete arte bat da. Zer eraman, zer utzi, arintasuna bilatuz, bidaia zamatsua izan ez dadin, esperientzia bizkarrean baino, gogoan bizi dadin. Motxila ez da osagarri soila hastear den esperientzian. Bizitzaren pusken gordelekua bilakatzen da, denboralditxo batez. Arropa, irakurgaiak, bidaia kaiera, agian, argazki makina,... Zenbat gauza ez ote ditugun eramango bidaia motxilan. Motxila gure mundu txikia izango da. Eta itzulitakoan, oroimenak eta bizipenak ekarriko ditugu motxila berrituan. Eta denborak aurrera joan ahala, abenturaren oroimena, kondaira baten antza hartuko; eta motxila zaharra armairu zokoan deskubritutakoan, orduko bizipenak ipuin bihurtuko dira: “Aspaldi batean, urruneko lurralde batean…”

Badira, ordea, motxila txikiak, umilak, haurren tamainakoak. Ustez abentura handiak bizitzeko baliagarriak ez direnak, baina bere barnean hamaika mundu eta esperientzia daramatenak. Abentura humanoetan barneratzeko motxila txikiak. Bidaia luzerako zein ipuin gordetzen dira motxilatxo horietan? Ipuinak lagungarri izango dira errepidearen luzeran, eta, beharbada, abentura bihurtuko dute berez tamalgarria den bidaia. Bederatzi ate zeharkatzeko lagungarriak izango diren ipuinak. Zenbat ipuin daramate motxilako haurrek kartzelarako bidean?

GARA egunkarian argotaratutako zutabea.

Edabe magikoa

Ipuinak entzutea gustukoa duen helduak gero eta zailago izango du zaletasuna asetzeko. Kontalariek ere zaila izango du helduei bere ikuskaria erakusteko; izan ere, helduentzako kontaketa ikuskariak, anekdota bihurtzen ari dira. Auskalo zein ideia estralurtarragatik, jarraitzen da pentsatzen ipuinak haurren kontuak direla, eta, gainera, gero eta haur txikiagoena. Zergatia asmatzeko  kultur programazioen burutzeak eta zergatiak aztertu beharko lirateke. Zorionez, galoen herrixkaren antzera, badira lekuak eutsi egiten diotenak helduentzat ipuin kontaketa saioak programatzeari. Logroñon, esaterako badira 25 urte, Zarándula taldearen eskutik, La Luna tabernan kontaketa saioak antolatzen dabiltzanak, zailtasunak zailtasun. Zoritxarrez, hala ere, badira amore ematen duten espazioak. Larunbatean kontaketa programazioa bertan behera utzi zen Bartzelonako Harlem ostatuan. Orain dela 21 urte hasi zen Contes i Cuentos taldea hango eta hemengo kontalariak programatzen, berez jazz musika programatzen duen lekuan. Martha Escudero kontalariak eman zion amaiera hainbeste urtetan kalitatezko saioak antolatu izan duen programazioari; bera izan delarik, hain zuzen,horren guztiaren arima eta buru. Los retablos de Román Calvo ikuskariak eman zion amaiera lekuaren ibilbide kontatuari. Ikuskari ederra, Martharen ahotik Mexikoko zaporez jantzia, irribarre fina ateratzen duen horietako. Amaiera ederra, baina tristea, beste leku bat galdu baitu helduentzako kontalaritzak. Edabe magikoa hartu beharko dugu.

ZIENTZIA

Argindarrak 300.000 kilometro egiten ditu segundo batean, ez dago unibertsoan abiadura handiagoan mugitzen den ezer. Sinapsiak konektatzen dituen elektrizitateari esker gure pentsamendua bizirik dirau, motel sentitzen dugunean ere, instant bat baino ez da. Ipuin batzuetan zaldi harrigarria hartzen du heroiak, pentsamendua baino biziago korritzen duena, alegia, argindarra baino bizkorrago. Eta burmuina, atsedenik ez duen organoa, etengabeko elektrizitate festa da. Eta festa horretan sortzen dira ipuinak. Burmuina puzzle liluragarria da, altxor kutxa miragarria, ganbara zoragarria. Letrak, irudiak, usainak, oroimenak, desioak, gorrotoak, maitasunak, nekeak, pozak, tristurak…, barreiatuak noiz elkartzeko zain. Ipuina kontatzen hasi aurretik burmuineko sinapsiak hasi dira elkar trukatzen informazioa elektrizitatearen bitartez, hasi dira burmuinaren puzzlearen zatiak handik eta hemendik ekartzen. Aktibitate frenetikoan daude. Ipuina, lehenengo hitza sortu aurretik hasi da. Elektrizitatearen abiaduran kontalariaren burmuinak lehenengo hitza bilatzen du, kanpoko soinuak, usainak, ingurua jaso bitartean. Irudiak handik eta hemendik hasi dira biltzen, oroimenak, sentsazioak. Proteinak, hormonak, bakteriak dantza eroan daude, akelarre festan. Eta hasi da ipuina. Hitzen doinuak uhin luzapen ezberdinetan abiatuko dira entzulearen belarrira, kontalariaren keinuak argiak eramango ditu begietara. Eta entzulearen burmuineko sinapsien festa hasiko da. Elektrizitatea da.  Kontalaritza zientzia da.

ENTRETENIMENDUA

“Uler dezagun entretenimendu hitza. Ez du inondik inora azaltzen barrea, poza, txantxa! (...) Entretenimendua aipatzean ulertu behar dugu antzerkigintzaren itxurazko baliabideak baliatzen dituena (errepresentazioa, dekoratuak, aktoreak, zuzen egiten diren erreplikak…) ikusleen iritziak sendotzeko, iritzi dominanteak direnak, hain zuzen. Halaxe da, etengabe gogoratu behar dugu iritzi dominantearen berezko zera dela mundu guztiaren izpiritua dominatzea.” Halaxe erantzuten zion 2012an, horren gainean galdetzerakoan, Alain Badiouk, filosofo eta antzerkigileak, Nicolas Troug kazetariari, Avignoneko Antzerki Jaialdian antolatutako jende aurreko elkarrizketa batean. Izan ere, aspaldi honetan, kultura aipatzerakoan, erruz entzuten den hitza dugu entretenimendua. Denbora pasako jardunak balira bezala azaltzen dizkigute arte eszenikoak; administrazio publikotik kultur egitarauak iragartzerakoan, batez ere. Denbora pasatzeko proposamen arinak, bizitzaren arazoen aurrean nolabaiteko tregua apur bat eskainiko digutenak. Entretenituko gaituztenak; baina Badiouk ohartarazten gaituen moduan, iritzi dominantearen estalpean ariko direnak. Ez pentsa arazi, ez gogoeta arazi, ez oldar arazi, denbora pasatzen utzi, besterik gabe. Ipuinak kontatzea ere entretenimendu huts gisa azaltzen da gehienetan, denbora pasa polita. Askotan kontalariak berak horrela azaldu ohi du, eta, orduan, iritzi dominanteak gure kontakizuna dominatzen duenean, gure gogoa eta bizitza bera ere dominatu ditu.

Kontaketan

Bitxia da hizkuntza. Zenbakiak kontatu egiten dira, baina baita ipuinak ere. Ipuin saio batean zenbat istorio kontatu ditugun kontatu dezakegu. Kontatu dezakegu zer kontatu dugun, eta baita ere saioan zenbat jende egon den kontatu. Horrela kontalaria, zientzietako eta letretako pertsona bihurtuko da. Zenbakietan eta letretan murgildurik ibiliko da. Ipuin batean matematika eragiketak edo jokoak egon daitezke ezkutatuak, eta era berean, sistema dezimala azaltzeko istorio bat konta dezake. Zeroaren garrantzia esaterako. Zenbakiak garrantzi handia dute ipuin sinbologian. 3 haur edo 7 izango dira familia batean, ez 2, 4 edo 5. Hamalau, 14, ipuinetako pertsonaia izango da, indartsua, emakume baten eta hartz baten semea. 7 dira ipotxak Edurnezuri ipuinean, Grimm anaien bilduman; baina 13 erraldoietan bihurtuko dira Kataluniako La Tarongeta ipuinean, Joan Amades jasotako bertsioan.

            Eta 2 kontaketa jaialdi abituko dira egunotan Euskal Herrian. 11 kontaketa eta istorio barreiatuko dira han eta hemen. Bilbon Istorio Biziak jaialdiak, Zurbaranbarri eta Castaños auzoak berbetan blai izango ditu. Bertako zein kanpoko kontalariek euren kontaketak eskainiko dituzte; zenbat jende hainbat kontu. Tolosan eta Ordizian berriz, Ahoz Aho jaialdiak konta ezineko hitz zaparradekin bustiko ditu bertaratzen den jende kontagaitza. Matematika txikia osatzen dute, ordea,ipuin kontaketa jaialdiek, helduei zuzendutako saioak bezalaxe. Kontaketan arituta zerotik hurbilago gaude hamaikatik baino.

Burukoa

Behin Ea herrian nengoen kontari (herritarrek Ie esaten dioten horretan) eta hitz batekin korapilatu nintzen. Kontatzerakoan ipuinek ez dute izaten normalean testu finko bat, inprobisazioak leku handia hartuz; istorioa da buruan duzuna ez hitzak. Baina badira hitz batzuk ezinbestean agertu behar direla ipuinean, nolabaiteko hitz klabeak. Egun horretan kontatzen ari nintzen ipuinetako batean hitz hori burukoa zen; baina zerbait arraroa sumatu nuen entzuleen aurpegietan, hitzaren esanahia ez ulertzearena alegia. Zorionez ohartu nintzen burukia esan nuela, estandarizatu gabekoa, etxean erabili ohi izan duguna, orduan burukoa erabili nuen, hori ulertuko zutelakoan. Baina aurpegiak berdin. Ondoren nire burutik sinonimoen hiztegia osoa pasa zen. Burko. Ezer ez. Burukita. Berdin. Hitz hori ulertu gabe ipuina ez zuten ulertuko. “Nola demontre esango ote dute hemen?”, hori kaska jana nirea. Azkenean erabaki nuen galdetzea ea nola deitzen zioten ohean burua deskantsatzeko den gauza horri. “A, almude!”, erantzun zuten ia aho batez. Eta ipuinak aurrera egin ahal izan zuen. Eta nire buruko sinonimoen hiztegian hitz berri bat.

Kontalariarentzat garrantzitsua da oso hitz, esakune, esateko modu eta antzekoen bilduma buruan edukitzea, bere euskara “naturala” ez baita nahikoa Euskal Herriko agertoki ezberdinetan ulertua izateko. Eszenarako euskara estandarra beharrean gaudela iruditzen zait, idazteko dugun bezala, esateko ere izan dezagun. Buruko erosoarekin amets egin dezagun.