LA VERITAT OCULTA

Errealitateak baditu hamaika begi. Hamaika belarri. Hamaika aho. Errealitatea fantasia da; izan ere, zentzumenetatik jasotzen duguna, gure burmuinaren barnetik bidaia egin ondoren gauzatzen den zerbait baita. Kontatzen duenak errealitatearen behatzailea da, errealitatetik elikatzen da, errealitatea du lagun; ondoren, errealitate hori, norberaren barnean baino ez dela existitzen azaltzeko. Kontalariak, kontatzen duenean, egia baino ez du esango, ez da gezurrik biziko bere hitzetan. Kontalariak errealitatearen  gaineko gogoeta partekatua eskainiko dio entzuleari, partekatze fantastikoa, kontatutako eta entzundako istorioa elkarbanatua izan dadin ere; baina, batez ere, errealitate adostua bizi dezagun. Ordea, errealitatea egiarekin identifikatu ohi da. Zer da egia baina? Egiak ba ote du itzalik? Ba ote da ezkutatzen zaigun egiarik? Kontalariaren lana izango da, agian, ezkutuko egia horiei argia ematea.

    Argitasun hori izan nuen, orain dela urte asko, eskutara eta irudimenera heldu zitzaidan Cròniques de la veritat oculta liburua. Eta idazle handi baten deskubrimendua: Pere Calders. Militar faxisten estatu kolpeak piztutako gerraren ostean exiliatua egon zen urtetan, Mexikon idatzitako ipuinen bilduma dugu liburua, egilearen garrantzitsuenetakoa. Errealitateari beste ertzetatik begiratuta mundu fantastiko hurbila eskaintzen digu. Ezkututako egiari argia ematen dio, bizitzaren angelu anitzak erakutsiz. Calders, Catalunya maitatzeko beste arrazoi bat, gehiago. Egiari argia emateko grina.

MISKITO APOA

    Zoa Mezak kontatzen du, lehen, Miskitoen lurraldean, han urrutian, Nikaraguako Caribe kostan, apoak borobilak eta begi txikikoak zirela. Apoak putreei entzun zien hodeietan festa zutela.  Berak ere joan nahi zuela esan zien eta mesedez eramateko. Putreei grazia egin zien proposamenak, eta zakuto batean sartuta, apoa zeruan gora eraman zuten. Festa handia zen eta, halako batean, apoa bere zakutotxotik irtenda, danborra jotzen hasi zen.  Putreen erregeak ez zuen ulertzen nola heldu zen apoa goi hartara, baina danborra ondo jotzen zuenez, utzi zion festan egoten. Amaitu zenean txori guztiak alde egin zuten, apoa zakuto barruan geldituz. Putreen erregeak, dena txukuntzen ari zela, zakutxoa ikusi zuen eta ostikada batez hodeietatik behera bidali zuen. Han joan zen apoa ziztuan lurrerantz, hain azkar lehenago abiatu ziren putreak ere harrapatu egin zituela. Apo jauna laguntzarik behar?- galdetu zioten. Ez, ez, nik horreeeela egiten duuut hegaaaannn!- erantzun zien berak, besoak eta hankak airean mugitzen zituela. Azkenean lurra jo zuen, plausta! Miskitoek kontatzen dute apoak horrelakoak direla orain, tripa aldean zapalak eta begi handikoak, hartu zuten danbatekoaren ondorioz.

    Zoa Mezak, irribarre egiten du ipuina kontatu bitartean eta amaitu ondoren. Kontalaria da Zoa, txotxongilolaria, aktorea, idazlea, baina batez ere kultur ekintzailea da, han urrutian, Nikaraguan. Eta zorionekoak aurrekoan Oreretako Mikelazulo elkartean bildu ginenak, ekarri zituen ipuinak entzuteagatik.