2020(e)ko otsailaren 28(a), ostirala

ESAN, BERRIZ ESAN

Atzo, otsailak 27, Tolosa/Ordizian egiten den AHOZ AHO2020 Ahozkotasunaren jaialdia aurketu zen Donostiako KM kulturgunean. Euskal Herrrian egiten diren kontaketa hiru jaialdietatik (Bilbon eta Donibane Lohitzunen beste biak) zaharrena eta oparoena. Bertan kontalari euskaldun ugari parte hartzeaz gain, gure mugetatik kanpokoak etorri izan dira ere, Espainia, Frantzia, Kongo, Belgika, Kuba, Portugal, Katalunia, Galiza, Uruguai... Gainera Kontaketa lehiaketa egiten da eta azken urtetan Urrezko Kalabaza saria ematen da kontagintzan zein ahozkotasunean aparteko lana egindakoei. Egungo Euskal kontagintzaren erreferente nabarmenena dugu Jaialdia. 
Ba, badirudi hedabideentzat honek guztiak ez du inongo garrantzirik, izan ere, atzoko prentsaurrekora bakar bat ere ez baitzen agertu. Inor ez! Kulturaren gainean dauden ezjakintasuna eta estereotipoak hedabideetan badirudi ere egunean daudela, kontalaritzaren kasuan behintzat. Gero, tarteka, egingo dute ipuin kontalariak umeentzat bakarrik ez dira ezta?, galdera madarikatu hori, orain dela 30 urte bezalaxe. 
Euskal kulturak denboran barrena zerbait kontserbatu badu, eta oinarritzat izan duen osagai garratzitsuenetako bat izan badu, hori, hain zuzen, ahoz aho transmititutako ipuinak, istorioak, legendak, mitologia eta kondairak dira. Euskal imajionarioaren eraikitzaile oinarrizkoetako bat. Euskaldunok ahozkotasunaren transmisioan jaso ditugu jakinduria eta ezagutza asko eta asko. Gure hizkuntza, historia, pasarteak, tradizioak... Ahozkotasunak iraun arazi gaitu euskaldun denboran barrena. Eta egungo euskal kontagintza iturri horretatik edaten du, eguneratuz, aberastuz, etorkizunerako bidea zabalduz, imajinario berriak eta eboluzionatuak eraikitzen lagunduz, proposamen artisko desberdinak kaleratuz. Kontalaritzaz aritzerakoan, hau guztia kontuan ez hartzea,  bazter bidera bultzatzea da, gure kulturari traba, beste bat, jartzea da. 
Zorionez, AHOZ AHO bezalako ekimenek euskal kontalaritzaren tradizioa eta eboluzioa mantentzen jarritzen dute, hedabideei axola ez bazaie ere.
Euskal sorginen ipuinetan agertzen den esaera zaharrak dioen moduen: Izan zirelako gara, garelako izango dira. Eta hala bada, hala bedi.

2020(e)ko otsailaren 14(a), ostirala

MAITASUNA


mierda san valentin bilaketarekin bat datozen irudiakOhikoa izaten da maitasun istorioak kontatzeko eskatzea. Kontalariok geure errepertorioan denetatik izan behar dugu, beldurrezkoak, abenturazkoak, barregarriak, eta maitasunezkoak. Ordea, zalantza dator maitasunaz ulertzen denarekin. Zer nahiko du kontatzea maitasun ipuin bat eskatu duenak? Zer ulertzen du berak eta zer ulertzen du norberak? Zer da maitasun istorio bat? Behin, ordu txikitan, Oiartzungo festetan nengoela txosna batean zerbeza bati helduta, gerturatu zait gazte bat eta, aprobetxatuz berarekin zegoen neska komunera joan dela, eskatu dit ipuin polit bat kontatzea, gero berak neskari kontatzeko, harekin elkartu nahi baitzuen. Nire barnean zoriontasunaren garra piztu zen, kontalaria izateak zentzua hartu baitzuen eskaera horrekin. Bat kontatu nion, ez zuen konbentzitu, beste bat, ezta ere, beste bat… Neska heldu da eta hortxe nengoen ni txozna batean, ordu txikitan, bikote gazte bati istorioak kontatzen, euren istorio ederra izan zezaten. Joan ziren besarkatuta, eta ni zerbeza besarkatu nuen berriro.

Maitasun istorioa izan zen hura? Maitasun ipuinak izan al ziren beraientzat? Segur aski halaxe izango ziren, hala espero dut behintzat; baina ez hain zuzen ipuinak halakoak zirelako, horrela bizi izan zutelako baizik. Lekurik ez-erromantikoenean sortutako une majiko batek maitaleak sortaraz ditzake. Maitasun hori desager daiteke agian, ez ordea unea. Eta une hori ez da sortuko egun jakin batean, merkatuak maitasuna ospatu behar dela ezartzen duenean. Hori, beldurrezko ipuina da.