Kontaketan

Bitxia da hizkuntza. Zenbakiak kontatu egiten dira, baina baita ipuinak ere. Ipuin saio batean zenbat istorio kontatu ditugun kontatu dezakegu. Kontatu dezakegu zer kontatu dugun, eta baita ere saioan zenbat jende egon den kontatu. Horrela kontalaria, zientzietako eta letretako pertsona bihurtuko da. Zenbakietan eta letretan murgildurik ibiliko da. Ipuin batean matematika eragiketak edo jokoak egon daitezke ezkutatuak, eta era berean, sistema dezimala azaltzeko istorio bat konta dezake. Zeroaren garrantzia esaterako. Zenbakiak garrantzi handia dute ipuin sinbologian. 3 haur edo 7 izango dira familia batean, ez 2, 4 edo 5. Hamalau, 14, ipuinetako pertsonaia izango da, indartsua, emakume baten eta hartz baten semea. 7 dira ipotxak Edurnezuri ipuinean, Grimm anaien bilduman; baina 13 erraldoietan bihurtuko dira Kataluniako La Tarongeta ipuinean, Joan Amades jasotako bertsioan.

            Eta 2 kontaketa jaialdi abituko dira egunotan Euskal Herrian. 11 kontaketa eta istorio barreiatuko dira han eta hemen. Bilbon Istorio Biziak jaialdiak, Zurbaranbarri eta Castaños auzoak berbetan blai izango ditu. Bertako zein kanpoko kontalariek euren kontaketak eskainiko dituzte; zenbat jende hainbat kontu. Tolosan eta Ordizian berriz, Ahoz Aho jaialdiak konta ezineko hitz zaparradekin bustiko ditu bertaratzen den jende kontagaitza. Matematika txikia osatzen dute, ordea,ipuin kontaketa jaialdiek, helduei zuzendutako saioak bezalaxe. Kontaketan arituta zerotik hurbilago gaude hamaikatik baino.

Burukoa

Behin Ea herrian nengoen kontari (herritarrek Ie esaten dioten horretan) eta hitz batekin korapilatu nintzen. Kontatzerakoan ipuinek ez dute izaten normalean testu finko bat, inprobisazioak leku handia hartuz; istorioa da buruan duzuna ez hitzak. Baina badira hitz batzuk ezinbestean agertu behar direla ipuinean, nolabaiteko hitz klabeak. Egun horretan kontatzen ari nintzen ipuinetako batean hitz hori burukoa zen; baina zerbait arraroa sumatu nuen entzuleen aurpegietan, hitzaren esanahia ez ulertzearena alegia. Zorionez ohartu nintzen burukia esan nuela, estandarizatu gabekoa, etxean erabili ohi izan duguna, orduan burukoa erabili nuen, hori ulertuko zutelakoan. Baina aurpegiak berdin. Ondoren nire burutik sinonimoen hiztegia osoa pasa zen. Burko. Ezer ez. Burukita. Berdin. Hitz hori ulertu gabe ipuina ez zuten ulertuko. “Nola demontre esango ote dute hemen?”, hori kaska jana nirea. Azkenean erabaki nuen galdetzea ea nola deitzen zioten ohean burua deskantsatzeko den gauza horri. “A, almude!”, erantzun zuten ia aho batez. Eta ipuinak aurrera egin ahal izan zuen. Eta nire buruko sinonimoen hiztegian hitz berri bat.

Kontalariarentzat garrantzitsua da oso hitz, esakune, esateko modu eta antzekoen bilduma buruan edukitzea, bere euskara “naturala” ez baita nahikoa Euskal Herriko agertoki ezberdinetan ulertua izateko. Eszenarako euskara estandarra beharrean gaudela iruditzen zait, idazteko dugun bezala, esateko ere izan dezagun. Buruko erosoarekin amets egin dezagun.