Mililitroak

         “Arteak kultura bakoitzaren gertaerekin paraleloki biziraun izan du”. Nestor Basterrechea hil berri dugu, baina bere lanaz gain, zorionez, kultura eta artearen gaineko ideiak jaso dira. Sortzaile, edo asmatzaile berak zioen moduan, gisa ez zuen bere lana errealitatetik aparte ikusten, bizi zuen eta bizi zion errealitate horrekin bat baizik. “Artearen itsaso zoragarriari zure mililitroa aportatzen saiatu behar zara. Ahaleginaren ondorioa: artistak gizarteari aurre hartzen diola”. Sortzailearen lana jendarteari bere gogoetak eskaintzea ere bada; bere gogoetak sormen lanen bitartez erakustea eta mililitro horiekin jendartea intelektualki eta kulturalki aberastu. Gogoeta bideak zabaldu.

         Planotik espaziora egindako bidea, alegia, marrazkitik eskulturarako urratsa, azaltzen duenean ere, Basterretxeak bestelako sortzaileei gogoetarako parada ematen die. Kontalaritza eta literaturaren arteko harremana har dezagun esaterako. Paperean idatzita dagoen istorio bat plano bi-dimentsional batean ikus dezakegu, ahozkora pasatzen denean aldiz, hiru dimentsiotan azaltzen da. Kontalariak espazioan sortuko du bere narrazioa. Bere sormen bidea beraz, idatzizkotik haratago ikertu beharko du, espazioarekiko harremanaz gogoetatu.

         Basterretxearen belaunaldiko arte plastikoetako euskal sortzaileek egindako bidea, bai euren lanetan zein gogoeta eta konpromisoetan, egun lanean dihardugun sortzaileontzat kontuan hartzekoak dira. Kontalaritzan, esaterako, ezinbesteko gogoeta litzateke, ea bizi dugun kultura eta jendartearen gertaerekin batera al goazen. Ea artista bermeotarrak aipatzen duen itsasoan, mililitrorik gehitzen dugun.

Transmisioa

         Non dago ipuinen gordelekua? Zein lekuetan ezkutatzen dira? Nork ateratzen ditu handik? Eta noiz? Norengandik ikasi bidezidor ezkutu hori? Aho bat zabaltzen denean eta segidan esan: “Zatoz, entzun nahi al duzu kontu ederra?”; edo, besterik gabe, hitz aspertuaren erdian, norbaitek dioenean: “Aurrekoan kontu itzela kontatu zidaten…”; beharbada orduan, oharkabean, istorioa askatuko da. Gure barne bideetatik mantso eta leun badoa. Eta, gure baitan itsatsita geratuko da, irteteko zain. Egun batean, beste norbaiti kontatzeko irrika izanen dugu. Ipuinen gordelekura jo, eta handik ekarriko dugu. Eta, aho batetik bestera bidaia amaigabea egingo du, espazioan eta denboran.

         Batzuetan, ordea, gordelekurainoko bidea eten egiten da. Aho bat isiltzen da. Mundu bat desagertzen da. Orduan, nork azalduko dizkigu munduan izan diren, diren, eta izango diren gertakari harrigarriak? Nola ikasiko duzu hitzaren jolasaren ederra? Irudikatzearen bide zoragarriak nola hartu? Orduan, norbait ahanzturaren altxorraz jabetuko da. Oroimen berriak salduko ditu. Ahots bakarraren monopolioa jarriko du martxan, oharkabean, itxura ederrez mozorroturik. Hitzaz jabetuko da.

         Ahoa Bete Hots, ahozkotasun jardunaldietan Transmisioa izan dugu aurten gai nagusia. Antzerkia, kantua, bertsolaritza, kontalaritza arlo ezberdinetako hizlariak honen gainean jardun dira. Gogoeta interesgarriak eta beharrezkoak, eta guztietan kezka bat sumatzen zen airean: noren esku dago egun kultur transmisioa? Zein interesen menpe dago? Gure hitza besteen ahoetan utziz gero, irudimen gormutua baino ez zaigu geratuko. Bidea etenda.