Ipuinekin kulunka

Lagun batek zioen festa bat hasteko erarik egokiena eta ederrena musika banda batekin zela. Eta halaxe hasi zen Errioxako Ezcaray herrian La Antigua Herrería Nazioarteko Ipuin Jaialdia. Hasiera dotorea bezain alaia. Herrian barrena itzulia egin ondoren La Real Fábrica albergeko lehioetatik jaialdiko kontalalariek ipuin bana eskaini zieten plazan bildutakoei. Portugaleko Luis Carmelok, soinu txikiaren laguntzaz sehaska kanta ederra abestu zuen. Ipuinak ametsen munduetara eramaten omen gaituzte, eta ametsen munduan sartzeko bidea jartzen digute txikitan sehaska kantek. Haurra ahots leunaren kulunkan pixkanaka, betazalen pisuak hartuta, loaren besoetan hartuko du babes, ametsen lurraldean abiatzeko. Kontalari portugaldarrak kontaketa jaialdiari bere ahotsa eskainiz, fantastikaren bidaian sartzeko gonbitea egin zuen. Ametsen lurralde liluragarrietan.

Ezcarayko antzokian jarraitu zuen hitzaren festak. Pep Bruno, Carles Garcia, Edu Saénz de Cabezón eta Joxemari Carrere kontalarien istorioek fantastikaren bideetan lagundu zuten publikoa, Triojanos taldearen herri musikaren laguntzaz.
Etenik gabeko jaialdi honek Azárrulla herrian jarraitu zuen bidea, La Antigua Ferrería hotelean ipuin afaria ospatuz. Luis Carmelok eta La Compañía del Patiok afaloste samurra eskaini zuten, kontakizunaren alde poetikoarekin afaltiarrak liluratuz. Eta gau festarik gabe ezin eguna behar den moduan amaitu, beraz, Ezcarayko La Cantina tabernan ipuinak eta tragoak maridaje bikaina lou zuten. Ipuin biziak, lotsabakoak, tabernazaleak, publikoa gauzalearen irriak eta barne grinak azalarazteko modukoak.
Hasi da kontaketaren festa Errioxako mendialdean, eta inguruak, haur lotiaren gisa, hitzetan kulunkatuz liluraren lurraldea bilakatu dira.   

18-06-2013 20_05_18

Se suelen mencionar las historias de la historia como una manera más amena de conocer la evolución social de la humanidad. Ultimamente se menciona cada vez más la importancia de recoger la historia oral, es decir, además de la relatada por los historiadores en sus publicaciones, el relato de los acontecimientos históricos contados por los protagonistas directos; por ejemplo, el relato histórico oral del bombardeo de Gernika hecho por los que lo sufrieron.

Una manera de conocer la historia suelen ser las visitas guiadas. Visitar una localidad, grande o pequeña y, en grupo, mientras se visitan lugares históricos, un guía nos detalla informaciones históricos. Estas propuestas más que un objetivo académico se presentan como propuestas de tiempo libre. Algunos buscarán conocer detalles históricos de la localidad en la que viven; otros, en cambio, querrán conocer la localidad visitada desde una perspectiva histórica; y, seguramente, para muchos será una manera de pasar el tiempo. Todas estas opciones serán legítimas. El problema que suelen presentar este tipo de visitas guiadas es que las explicaciones suelen atenerse a un modelo academicista mal entendido, es decir, una relación de datos expresados de manera fría y funcional. E muchas ocasiones también, las mismas personas que ejercen de guías estarán, seguramente, preparadas en el terreno académico, no así en la transmisión oral de sus conocimientos, algo básico en este tipo de propuestas.

Otro es el modelo que nos ofrecen los componentes de la riojana Compañía del Saco. En la Visitas Narradas a los espacios del vino, alternan loas explicaciones históricas con anécdotas, historias, canciones..., haciendo de la visita no sólo un recorrido histórico de la ciudad de Logroño y su relación con la producción vinícola, sino recrean el ambiente que pudo darse en la época, todo ello, y aquí viene lo interesante, basado en un cuidado relato que parte desde la oralidad, sin desdeñar los datos históricos, lo cual atrapará a los visitantes en el 

relato expuesto. Los asistentes descubrirán lo bello de la Historia, gozando la palabra, ya que los relatos nos transportarán a nosotros mismos, a nuestra historia interior. Y eso, en definitiva, es la transmisión oral de los acontecimientos históricos.

  

Bisitaldi kontatuak

Historiaren istorioak aipatu ohi dira gizakiaren eboluzio soziala ezagutzeko modu alaiago gisa. Azken aldian ere gero eta gehiago entzuten da ahozko historia jasotzearen garrantzia, alegia, historiadoreek liburuetan jasotakoaz gain, une historikoak zuzenean bizitakoen testigantzak; esaterako, Gernikako bonbardaketa bertatik bizi izandakoen ahozko historia.
Historia ezagutzeko modu bat izan ohi dira bisitaldi gidatuak. Halako hirira joan eta, taldean, gida baten laguntzaz bertako leku historikoetatik paseatu bitartean, horien gaineko azalpenak jaso. Halakoak helburu akademikoa baino aisialdirako proposamena izaten da, bisitarien aldetik behintzat. Batzuek bizi diren herria edo hiriaren historiaren ezagutzea bilatuko dute, beste batzuek, ordea, bisitatzen ari diren lekua ezagutzeko jakinmina izango dute.  Halako bisitaldien ohiko arazoa izaten da azalpenak gaizki ulertutako eredu akademizista jarraitzen dutela, alegia, datuen zerrendatzea eta narrazio hotz zein funtzionala. Gainera gidariak, agian azalpenen gainean prestatuak egongo dira (ez beti), baina ez hainbeste ahozko transmisioan prestatuak, oinarrizkoa izan beharko lukeena halako ekintza batean.
Bestelako eredua eskaintzen digute ordea, Logroñoko La Compañia del Saco taldearen lagunek. Errioxako hiriburuan gidatzen duten Visitas Narradas a los espacios del vino deitutako ekitaldian, azalpen historikoak istorioen, pasadizoen eta kontuekin tartekatzen dituzte, kantuekin, erromantzeekin eta txotxongiloekin batera. Bisitaldia ez da bakarrik izango datu historikoen zerendatzea, unean uneko girotzea ere izango da, ahozkotasunaren indarrak bisitariak harrapaten dituelarik. Bisitaldia amaitutakoan, partaideek ez dituzte datu historikoak besterik jasoko, aitzitik historia ezagutuko dute une gozagarria igaroz. Bertaratutakoek historiaren ederra deskubrituko dute, belarriak gozatuz.  Izan ere kontakizunek gure baitara eramango gaituzte, gure barne historiara.

kontuz kontari!

Lagun batek galdetzen dit nolatan ipuin jaialdiko kontaketak herriko antzokian eskaini. Logikoa da bere kezka, zalantza baitauka ez ote den espazioa handiegia izango jende gutxi joaten bada. Ulertzen dut bere galdera, izan ere ez da ohikoa antzokietan ipuin ikuskariak eskaintzen, ohikoa ez den bezala helduentzako kontaketa saioak antolatzea. Azaltzen diot antzoki batean laurehun pertsonen aurrean egona naizela kontatzen; eta antzezlan batekin, berriz, hamabost pertsonen aurrean bostehunentzako lekua zuen antzokian. Badirudi ipuinak kontatzeko antzokiko eszenatokia gehitxo dela, ipuinaren intimitatea edo hausten duela. Orain aztertuko ez ditugun arrazoiengatik, ipuin kontaketa ikuskariak beste espazio batzuekin identifikatzen dira, ikuskariak eskaintzeko pentsatu gabeak. Kontua da, ipuin kontaketa arte eszenikoa dela onartzen badugu, zergatik, antzokietan aritzeko, hainbeste arazo.

         Errenterian deitua den KONTUZ KONTARI! Ipuin kontaketa jaialdian, antzokia hartu da ipuin ikuskariak eskaintzeko lekua. Antzokian eskainiz ikuskariak, bai kontalariak zein publikoa ahalik eta baldintza egokienean egoteko bermatzen da. Eta gezurra badirudi ere, antzokian eskainiz jardun artistiko honen gaineko ikuspegia balorizatu egiten da, bere horretan hartuz garrantzia. Ikuslea sarrera ordaindu eta besaulkian eseriko da ikuskaria noiz hasi zain. Argiak itzali dira. Espektakulua hastera doa. Ordubetez edo, horretarako bakarrik egongo da. Amaitutakoan, gustukoa izango du edo ez ikusitakoa, baina hori beste kontu bat da.

Ipuin kontaketak antzokiak ditu irabazteko. Errenteriako ipuin jaialdian horretan saiatuko gara.